مارکس وقتى گفت «مذهب تریاک مردم است»٭ مذهب و حکومت اسلام در آخر قرن بیست را ندیده بود. انقلاب فرانسه اموال کلیسا را مصادره کرده و دخالت کلیسا در زندگى اجتماعى سرکوب شده بوده. کشیشیگری، بعنوان فعالیتى تحت کنترل دولت سکولار، تازگى به یمن قوانین ناپلئونى مجددا مجاز شده بود. مذهب نه دستگاه سرکوب مستقیم بلکه «تئوری عمومى جهان وارونه» و «پایه عمومى دلداری و توجیه آن» بود. «مذهب آه مخلوق سرکوب شده، قلب جهان بىقلب و روح جهان بى روح» بود. «مذهب تریاک مردم» بود.
![- Khamenie-10Jan2010 آن جا که خرد حاکم شود مذهب جایی ندارد و آن جا که مذهب حاکم شود خرد رونقی ندارد....مذهب کرگی در لباس میش](https://nedayeazady.files.wordpress.com/2012/04/khamenie-10jan2010.jpg?w=760)